Επανάχρηση Συγκροτήματος Σταυλικών Εγκαταστάσεων Θεσσαλονίκης /Αρχιτεκτονικός Διαγωνισμός 2016 

Τοποθεσία: Θεσσαλονίκη

Φορέας: Οργανισμός Λιμένος Θεσσαλονίκης

Ομάδα Σχεδιασμού: Έφη Καρυώτη, Μαίρη Σκουλούδη, Αρχιτέκτονες

Μελέτη Μηχανολογικών: Αθηνά Σίβη, Ηλεκτρολόγος Μηχανικός

Σύμβουλος: Δημήτρης Δημητριάδης, Πολιτικός Μηχανικός

 

 

Το συγκρότημα των σταυλικών εγκαταστάσεων μαζί με τον περιβάλλοντα χώρο τους, αποτελούν ένα πλήρες αρχιτεκτονικό σύνολο που έχει διατηρηθεί χωρίς σημαντικές απώλειες και αποτελεί σημαντικό κομμάτι της ιστορίας του λιμανιού. Ξεκίνησε να λειτουργεί το 1929 και είναι ανενεργό από τη δεκαετία του 1970. Το συγκρότημα των σταυλικών εγκαταστάσεων συνδυάζει εγγύτητα με το κέντρο της πόλης, άμεση προσβασιμότητα στα τοπικά και υπερτοπικά  μέσα μαζικής μεταφοράς (σταθμός ΚΤΕΛ, Σιδηροδρομικός Σταθμός), ενώ ταυτόχρονα αποτελεί μία νησίδα 19 πολύτιμων στρεμμάτων ανοιχτού χώρου απαλλαγμένη από παράγοντες όχλησης όπως θόρυβος, κυκλοφοριακό.

Η πρόταση σέβεται όσο το δυνατό την ακεραιότητα του περιβάλλοντα χώρου και δεν εισάγει νέα κτίρια, δεδομένου επίσης ότι τα ήδη υφιστάμενα διατηρητέα καλύπτουν μεγάλη επιφάνεια, ώστε να συνεχίσει να υπάρχει η δυνατότητα ανάπτυξης ενός αστικού πάρκου στον περιβάλλοντα χώρο των δύο συγκροτημάτων, το οποίο θα μπορούσε να αποτελέσει και ένα ανοιχτό μουσείο για την ανάδειξη της ιστορίας και των δύο οργανισμών.

Το εγχείρημα της επανάχρησης του συνόλου θέτει το ερώτημα του ποια θα είναι η σχέση αυτού του «αόρατου» μέχρις στιγμής χώρου, με την πόλη.  Προτείνονται χρήσεις που θα αποτελέσουν πόλο έλξης από τόσο από τις περιοχές του ιστορικού κέντρου όσο και από πιο απομακρυσμένες περιοχές. Επιδιώκουμε να εισάγουμε μία πυκνότητα χρήσεων που συνδέεται και σε επίπεδο concept με υπάρχουσες επιτυχημένες δομές που δραστηριοποιούνται στο κέντρο της Θεσσαλονίκης, συγκεκριμένα τον Α’ Προβλήτα– ένα σημαντικό χώρο που το λιμάνι έχει αποδώσει στην πόλη και λειτουργεί πολύ πετυχημένα ως πολυχώρος πολιτισμού, αναψυχής και αστικής εκτόνωσης, την  Κεντρική Στοά Τροφίμων Μοδιάνο που μπορεί να λειτουργήσει ως παράδειγμα για την ανάπτυξη μίας συναφούς εμπορικής δραστηριότητας και την ΧΑΝΘ, ως παράδειγμα κέντρου πύκνωσης της δραστηριότητας και αλληλεπίδρασης των νέων της πόλης.

 

Θέση του συγκροτήματος και σχέση με συναφείς χώρους/δομές στην πόλη. 

 Χρήσεις

Προτείνεται ως βασική λειτουργία του συγκροτήματος, η ανάπτυξη της νεοφυούς επιχειρηματικότητας κατά τρόπο ολοκληρωμένο που περιλαμβάνει ένα σύνολο ιεραρχημένων, υποστηρικτικών δομών. Η Θεσσαλονίκη αποτελεί ένα δυναμικό κέντρο συνάντησης και ανταλλαγής απόψεων νέων επιχειρηματιών, όπως φαίνεται από την πληθώρα συνεδρίων που διοργανώνονται τα τελευταία χρόνια, με συμμετοχές start-ups που δραστηριοποιούνται σε ποικιλία τομέων, από πληροφορική έως τεχνολογία τροφίμων. Το παράδειγμα του Ρόττερνταμ όπου μία παραδοσιακή δομή (λιμάνι) πρωτοπορεί στη ανάδειξη νέων τεχνολογιών αποτέλεσε το παράδειγμα για την πρότασή μας. Η πρόταση για το Κέντρο Νεοφυούς Επιχειρηματικότητας στον υπό μελέτη χώρο περιλαμβάνει ευέλικτους εργασιακούς χώρους μικρής κλίμακας με όλες τις απαραίτητες υποστηρικτικές δομές,  που επεκτείνεται σε 3 κτίρια στο συγκρότημα - συγκεκριμένα στο κτίριο 50Γ, 50Β και 50Δ ενώ  λειτουργικά συνδέεται και με το 50Ε. Περιλαμβάνουν γραφεία πληροφόρησης-info point, γραμματειακή και τεχνική υποστήριξη των νεοφυών εταιριών, χώρους συνάθροισης και ανταλλαγής απόψεων, αίθουσες συνεδριάσεων, εκθεσιακούς χώρους και χώρους όπου οι start-up επιχειρήσεις θα έχουν την ευκαιρία να έρθουν σε επαφή με εδραιωμένες επιχειρήσεις.

Η χρήση του εμπορίου εισάγεται με την μορφή κλειστής αγοράς τροφίμων-χώρων εστίασης, που χωροθετείται στο κτίριο 50 Α στην νότια είσοδο του συγκροτήματος. Πιστεύουμε ότι μία τέτοια λειτουργία αποτελεί σε επίπεδο concept μία προβολή της αρχικής χρήσης του χώρου. Θεωρούμε ότι μία θεματική αγορά (πχ βιολογικών προϊόντων) θα λειτουργούσε υποστηρικτικά στην ήδη υπάρχουσα Κεντρική Αγορά Τροφίμων του κέντρου, προσελκύοντας τους κατοίκους και επισκέπτες εκτός κέντρου και εξυπηρετώντας τις ανάγκες και των εργαζομένων στο συγκρότημα. Επίσης θα μπορούσε να διευρύνει το ενδιαφέρον της επίσκεψης στο λιμάνι αφού θα μπορούσε να συνδυαστεί και με επίσκεψη στον Α’ Προβλήτα. Οι νέοι χώροι στάθμευσης που προβλέπονται (στον τομέα 7) και εκτός του νότιου ορίου του συγκροτήματος θα εξυπηρετήσουν άνετα τη λειτουργία του. Παράλληλα στον περιβάλλοντα χώρο του 50 Α θα μπορούσαν να γίνονται περιοδικές υπαίθριες αγορές (flea market,λαϊκές αγορές), μία δράση που ήδη γίνεται σε μικρή κλίμακα αλλά σε άλλες δομές στα δυτικά του κέντρου (Labatoir, Mylos flea markets).

Τέλος, αφιερώνουμε κάποιους χώρους στο κτίριο 50 Ε στη δημιουργική απασχόληση των παιδιών, στο πρότυπο που λειτουργούν τέτοιοι χώροι πχ στη ΧΑΝΘ. Εκεί θα μπορούσε να λειτουργεί και ένα φυτώριο νέων ιδεών, όπου τα παιδιά θα μπορούσαν να έρχονται σε επαφή με τις δράσεις του Κέντρου, συμμετέχοντας σε workshops υπό την καθοδήγηση νέων επαγγελματιών ανταλλάσσοντας ιδέες και δημιουργώντας τα δικά τους projects.

Πολύ βασική είναι επίσης η πρόβλεψη εξασφάλισης άνετης πρόσβασης στον χώρο, κάτι που εκτιμούμε ότι μπορεί να επιτευχθεί με συνδυασμό των:

α) δικτύου ποδηλατοδρόμου μέσα από το λιμάνι ως επέκταση ενός αναπτυγμένου δικτύου της πόλης της Θεσσαλονίκης,

β) την εξασφάλιση χώρων στάθμευσης για την προσέγγιση του συγκροτήματος με ιδιωτικά τροχοφόρα μέσω των εισόδων του Λιμανιού (Πύλες 7 και 11)

γ) την δημιουργία μιας σαφούς όδευσης από τον σιδηροδρομικό σταθμό και σταθμό του Μετρό στα βόρεια του χώρου μελέτης.

δ) Θεωρούμε δεδομένη την ύπαρξη δικτύου ΜΜΜ (λεωφορείων) κατά μήκος της 26ης Οκτωβρίου για την προσέγγιση από τον βορρά.